Lichamelijke en geestelijke gezondheidsrisico’s op het werk voorkomen: zo belangrijk is het

Geestelijke gezondheid op het werk

De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) definieert geestelijke gezondheid als een “een toestand van welzijn waarin het individu zich bewust is van zijn of haar bekwaamheden, de gewone stress van het leven aankan, productief en renderend kan werken, en in staat is een bijdrage te leveren tot zijn of haar gemeenschap”.

Zelfontplooiing op het werk is een van de factoren die een directe invloed hebben op het mentale welzijn van je medewerkers. Maar wat verstaan we precies onder ‘geestelijke gezondheid op het werk’?

Het eerste werkgerelateerde geestelijke probleem waaraan veel mensen denken, is de burn-out. Die staat van complete uitputting is een psychisch probleem dat optreedt als iemand op het werk chronische stress ervaart. Maar slechte werkomstandigheden kunnen ook tal van andere problemen met zich meebrengen. Stress, angst, demotivatie of een gekelderde sfeer op de afdeling: al die tekenen wijzen erop dat mensen zich niet goed voelen op het werk.

Wat is een goede geestelijke gezondheid?

Voor een goede geestelijke gezondheid moet het evenwicht tussen het gevoel van welzijn en de capaciteit om de ups en downs van het leven te trotseren goed zitten. Dat geldt voor iedereen, ongeacht geslacht, leeftijd of sociale categorie.

De drie aspecten van geestelijke gezondheid

De Europese gezondheidsinstanties hebben ‘geestelijke gezondheid’ in drie pijlers verdeeld:

• positieve geestelijke gezondheid (zelfontplooiing, autonomie, welzijn);

• psychologisch lijden (psychische problemen, angst, stress);

• psychiatrische problemen (geestelijke problemen en psychische aandoeningen die via een diagnose vastgesteld zijn).

Lichamelijke gezondheid op het werk

Wat de lichamelijke gezondheid op het werk betreft, staan twee punten centraal:

• steeds meer zittend werken;

• fysieke activiteit op het werk.

Door de evolutie van onze manier van leven en onze arbeidsomstandigheden bewegen we minder dan vroeger. Maar dat sedentaire leven heeft een niet mis te verstane invloed op de gezondheid van je medewerkers, zeker voor wie op kantoor werkt.

Toch blijven ook mensen met een actievere job, zoals magazijnmedewerkers, niet gespaard. Zij moeten opletten voor een heel andere reeks fysieke gezondheidsrisico’s dan de gevaren van te veel zitten. Zo ontstaan hun lichamelijke klachten vaak omdat hun spieren bijvoorbeeld overbelast raken bij het uitvoeren van hun taken, of omdat ze repetitieve (en vaak zware) handelingen moeten uitvoeren.

De lichamelijke gezondheid op het werk kan ook in het gedrang komen als de apparatuur of het gereedschap niet (meer) afgestemd is op de personeelsleden die het gebruiken. RSI (‘Repetitive Strain Injury’ of aandoeningen van het bewegingsapparaat) en lendenpijn zijn de vaakst vastgestelde problemen op de werkvloer. Repetitieve handelingen, ongemakkelijke houdingen, onaangepaste werkomstandigheden, vermoeide spieren, stress … Alle beroepsgroepen kunnen er wel van meespreken.

Door aan de fysieke activiteit van je medewerkers te werken, verminder je het risico op arbeidsongevallen, werkgerelateerde aandoeningen en gevallen van arbeidsongeschiktheid.

Lichamelijke en geestelijke gezondheid op het werk: de uitdagingen

Zorg dragen voor het lichamelijke en geestelijke welzijn van je medewerkers heeft een voelbare impact op de bedrijfsactiviteit. Slapeloosheid, vermoeidheid, burn-out, depressie, hormonale en spijsverteringsklachten, spierpijn, overspanning … Als de werkomstandigheden goed zijn, wordt het risico op stressgerelateerde aandoeningen veel kleiner.

Geestelijke en lichamelijke gezondheid zijn dan ook nauw met elkaar verbonden. Wie zich mentaal niet goed voelt, heeft vaak ook fysieke klachten en omgekeerd. Beide soorten problemen gaan hand in hand. Voor een goede levenskwaliteit op het werk is het dan ook absoluut noodzakelijk om een goed evenwicht te vinden.

Het doel is dus: bedrijven alle middelen aanreiken waarmee ze hun personeel kunnen voorlichten en opleiden over deze belangrijke onderwerpen. Risicopreventie is een efficiënte strategie die resulteert in beter presterende teams en optimale sociale relaties binnen en tussen de afdelingen.

Hoe zorg je voor je lichamelijke en geestelijke gezondheid op het werk?

Waken over het fysieke en mentale welzijn van je medewerkers doe je eerst en vooral door de juiste werkomstandigheden te bieden, met methodes en middelen op maat van je personeel. Bijvoorbeeld: iemand die de hele dag aan een bureau zit, loopt een groter risico op aandoeningen die bij een sedentaire levensstijl horen. De combinatie van intensief beeldschermwerk en een gebrek aan fysieke activiteit werkt onder andere oogvermoeidheid en spierproblemen in de hand.

Gelukkig bestaan er strategieën om die risico’s te beperken, zoals een ergonomische werkplek inrichten. Als je medewerkers op een verstelbare bureaustoel kunnen zitten, verbetert hun zithouding en voorkom je de klachten die door verkeerd zitten kunnen ontstaan. Stel je hen ook  een aangepast bureau of een verstelbare computerstandaard ter beschikking? Nog beter!

In het magazijn kun je de gezondheid van je medewerkers verbeteren door hen gereedschap te bezorgen dat hun dagelijkse taken vergemakkelijkt. Investeer bijvoorbeeld in hefapparatuur of oplossingen die vermoeidheid tegengaan: dat is een mooie eerste stap richting meer welzijn op het werk.

Waar je personeel ook werkt, door hen het juiste materiaal te geven zorg jij ervoor dat je teams beter presteren. Want als je een bepaalde last van hun schouders neemt, kunnen zij hun taken efficiënter uitvoeren.

Lichamelijke en geestelijke risicopreventie op het werk

Wil je het risico op burn-out, stress, angst of depressie bij je personeel tot een minimum beperken, dan zijn preventiestrategieën in je bedrijf een must. Die kun je opnemen in het hr-beleid of het mvo-beleid (maatschappelijk verantwoord ondernemen) van je onderneming. Je hebt de keuze uit verschillende strategieën, maar het doel is altijd hetzelfde: samenhangende acties voorstellen en bij elke stap evalueren wat is veranderd.

Steeds meer bedrijven bieden hun personeel de mogelijkheid om fysiek actief te zijn. Een beter humeur, meer zelfvertrouwen, een sterker gevoel van efficiëntie, betere concentratie, beter omgaan met stress … Wereldwijd zijn er tal van onderzoeken die de positieve effecten van sport aantonen, zowel voor de fysieke als voor de mentale gezondheid van je medewerkers.

Zijn thuiswerken en professioneel welzijn verenigbaar?

Door de gezondheidscrisis is het plots alomtegenwoordig, maar al lang voordien waren er grotere bedrijven die hun personeel lieten thuiswerken. Videoconferenties, deadlines, het gezinsleven … Thuiswerkers moeten hun taken zelf organiseren en veel autonomie aan de dag leggen. Mentaal vraagt dat wel wat en het leidt soms tot complexe situaties. De grootste uitdaging is de grens tussen werk en privéleven vinden én handhaven. Op dat vlak speelt preventie een sleutelrol. Het is een goed idee om na te denken over de middelen die je personeelsleden ter beschikking hebben om hun taken in alle rust uit te voeren.

Om de lichamelijke en geestelijke risico’s van deze werkvorm te beperken, moet je enkele best practices invoeren. Die beginnen bij de werkomgeving en de ter beschikking gestelde tools en middelen, zoals IT-materiaal, software en online samenwerkingsomgevingen. Vervolgens kun je je medewerkers aanmoedigen om vaker te gaan bewegen ter compensatie van hun zittende houding tijdens de werkdag.

Lichamelijke en geestelijke risicopreventie en concrete acties om de zelfontplooiing van je medewerkers te stimuleren, zijn essentieel voor ieders sociale welzijn! Ontdek er nog meer over in onderstaande video: